Nếu bạn là một người đam mê âm thanh hoặc đơn giản chỉ là người có sở thích nghe nhạc thì chắc hẳn đã từng được nghe đâu đó cụm từ “âm thanh vòm”. Tuy nhiên bạn lại chưa định nghĩa được chính xác âm thanh vòm là gì là gì? Hôm nay hãy cùng tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây nhé!
Âm thanh vòm (Surround Sound) là một hệ thống các loa được đặt xung quanh người nghe dùng để tái tạo không gian âm thanh, người nghe sẽ được trải nghiệm âm thanh một cách chân thực nhất.
Bạn có thể bắt gặp âm thanh vòm ở các rạp chiếu phim hiện nay, nó mang lại cảm giác giống như đang hòa mình vào những thước phim gay cấn.
Việc sử dụng âm thanh vòm đầu tiên được ghi nhận là vào năm 1940, cho bộ phim hoạt hình Fantasia của xưởng phim Disney. Walt Disney đã lấy cảm hứng từ tác phẩm nhạc kịch Flight of the Bumblebee của Nikolai Rimsky-Korsakov để có một chú ong nghệ xuất hiện trong vở nhạc kịch Fantasia của ông và cũng có âm thanh như thể nó đang bay trong tất cả các phần của rạp.
Âm thanh vòm được tạo ra theo nhiều cách:
- Phương pháp 1: Sử dụng kỹ thuật ghi âm thanh vòm
Ghi lại âm thanh stereo một cách rõ rệt, ghi lại âm thanh phía trước và âm thanh phía sau hoặc bằng cách sử dụng thiết bị chuyên dụng. Ví dụ: Cây Decca
tăng cường hoặc kết hợp âm thanh vòm để phát lại trên hệ thống âm thanh sử dụng loa bao quanh người nghe để phát âm thanh từ các hướng khác nhau.
- Phương pháp 2: Xử lý âm thanh bằng các phương pháp bản địa hóa âm thanh
Mô phỏng trường âm thanh hai chiều (2-D) bằng tai nghe.
- Phương pháp 3: Dựa trên nguyên tắc của Huygens
Cố gắng tái tạo lại các mặt trước sóng trường âm thanh đã ghi trong không gian dưới dạng "ảnh ba chiều âm thanh". Tổng hợp trường sóng (WFS), tạo ra trường âm thanh với trường sóng lỗi đồng đều trên toàn bộ khu vực. Các hệ thống WFS thương mại, hiện được phát triển bởi các công ty về âm thanh, yêu cầu nhiều loa và công suất lớn.
- Phương pháp 4: Sử dụng ba micro
Một mic cho phía trước, một mic cho bên hông và một mic cho phía sau, còn được gọi là ghi âm Double MS.
Những định dạng nổi bật nhất của hệ thống âm thanh vòm là định dạng Dolby Pro Logic, Dolby Digital, Digital Theatre System, THX,…
Định dạng Dolby Pro Logic xuất hiện từ những năm 90 của thế kỷ 20, ứng dụng cho rạp chiếu phim tại nhà. Nó trở thành tiêu chuẩn cho các băng VHS và đến nay vẫn được ứng dụng trong việc phát sóng TV hoặc analog. Định dạng này bao gồm 4 kênh với 2 kênh độc lập có băng thông toàn dải dùng cho hai loa trước và 2 kênh ma trận. Trong đó, 1 kênh ma trận toàn dải dùng cho loa trung tâm, kênh còn lại dùng cho hai loa surround.
Định dạng Dolby Digital là định dạng âm thanh vòm thông dụng nhất, hỗ trợ phát ra âm thanh kỹ thuật số theo 6 kênh riêng biệt: 5 kênh độc lập gồm loa trung tâm, loa trái, loa phải trước và hai loa hai bên và 1 kênh thứ 6 chuyên tần số thấp cho loa siêu trầm.
Định dạng Digital Theatre System cho phép mỗi loa có một kênh độc lập. Định dạng này cho chất âm tốt hơn Dolby Digital. Nó được sử dụng trong rạp phim và những phim DVD. Định dạng này cũng dùng 6 kênh gồm 5 loa thường và 1 loa siêu trầm như Dolby Digital.
Định dạng THX ứng dụng trong các rạp chiếu phim. Các rạp chiếu phim tại gia có thể sử dụng định dạng THX Surround EX.
Ứng dụng của âm thanh vòm cho phép tạo ra môi trường âm thanh cho mọi mục đích nên ngoài việc ứng dụng cho điện ảnh và nhạc phim, phạm vi kỹ thuật âm thanh đa kênh có thể được sử dụng để tái tạo nội dung đa dạng như âm nhạc, lời nói, âm thanh tự nhiên,...
Về âm nhạc, một buổi biểu diễn trực tiếp có thể sử dụng kỹ thuật đa kênh trong một buổi hòa nhạc ngoài trời, một buổi biểu diễn ca nhạc hay để phát sóng đối với một bộ phim. Các kỹ thuật cụ thể được điều chỉnh cho phù hợp với phim chiếu rạp hoặc chiếu tại nhà.
Tường thuật cũng là một nội dung có thể được nâng cao thông qua các kỹ thuật đa kênh. Điều này chủ yếu áp dụng cho tường thuật điện ảnh. Ví dụ: Lời thoại của các nhân vật trong phim nhưng cũng có thể áp dụng cho các vở kịch được trình diễn trong rạp hát, hội nghị,...
Ngoài ra, âm thanh vòm còn ứng dụng cho các công nghệ tích hợp trên những thiết bị công nghệ âm thanh hiện nay.
Âm thanh vòm còn được ứng dụng giáo dục như việc giảng dạy các bộ môn đạo cụ. Các ứng dụng khác bao gồm âm thanh trong trò chơi điện tử, loa trên máy tính và các nền tảng khác.
Các thiết bị loa hiện tại KHÔNG thực sự trang bị âm thanh vòm.
Âm thanh vòm được quảng cáo trên các thiết bị hiện nay thực chất chỉ là hiệu ứng âm thanh nổi (Stereo) được tăng công suất lên mà thôi.
Các dòng sản phẩm cao cấp và cận cao cấp phiên bản mới được trang bị tính năng Dolby Atmos thì lại mang tới khả năng mô phỏng âm vòm khá cao. Tuy nhiên đây cũng chưa phải là âm thanh vòm “thứ thiệt” mà nó chỉ tạo ra cảm giác âm thanh vòm nhờ các điều chỉnh các sóng âm thanh dội vào tường và phản lại ngay sau đó.
Tuy nhiên, với tốc độ phát triển công nghệ nhanh chóng, hy vọng trong tương lai chúng ta sẽ được trải nghiệm âm thanh vòm xịn sò trên các loa đơn.
